اینکلوژن‌های خانواده کروندوم (یاقوت)

اینکلوژن‌های خانواده کروندوم (یاقوت) : Inclusions یا درون‌گیرها مواد خارجی یا نقص‌هایی هستند که در طی فرآیند شکل‌گیری بلور، درون ساختار آن شکل میگیرند. این درون‌گیرها می‌تونن طبیعی، مصنوعی یا حتی ناشی از بهسازی‌ها باشن.

💎 مهم‌ترین انواع اینکلوژن‌ها در کروندوم‌ها در گوهرشناسی:

1. ابریشم روتایلی (Silk)

• شامل رشته‌های نازک و ریز از روتایل (TiO₂) هست.

• به شکل موازی یا متقاطع داخل سنگ پراکنده می‌شن.

• در نور شدید رویت می‌شن و می‌تونن باعث پدیده ستاره‌ای (آسترئیسم) بشن.

• در یاقوت‌های برمه‌ای و برخی یاقوت‌های کبود به‌وضوح دیده می‌شن.

2. کریستال‌های جامد (Solid Crystals) در گوهرشناسی

• کریستال‌های ریز از مواد معدنی دیگر که در حین رشد بلور وارد آن شده‌اند.

• مثلاً:

  • اسپینل

  • زیرکن

  • کالسیت

  • روتایل

3. مراکز رشد (Growth Zoning)

• نوارهای رنگی یا شفاف و مات در سنگ که نشان‌دهنده مراحل مختلف رشد بلور هستن.

• این پدیده معمولاً در یاقوت کبود رویت می‌شه.

• شکل‌های زاویه‌دار، گاه به شکل شش‌ضلعی، نشون‌دهنده رشد طبیعی هستن.

4. درون‌گیرهای مایع (Liquid Inclusions) در گوهرشناسی

• شامل حباب‌های ریز مایع یا گاز هستن.

• گاهی سه‌فازی هستن (مایع، گاز و جامد) و منشأ طبیعی سنگ رو تأیید می‌کنن.

5. ترک‌های پرشده یا هیلینگ ترک‌ها (Healing Fractures)

• ترک‌هایی که به‌صورت طبیعی ترمیم شده‌اند و نشون‌دهنده قدمت سنگ یا فشارهای زمین‌شناسی‌اند.

• در برخی موارد، از این ترک‌ها برای بهسازی هم استفاده می‌شه (پر کردن با شیشه یا سرب).

6. درون‌گیرهای ناشی از حرارت‌دهی (Heat Treatment Indicators) در گوهرشناسی

• گاهی اینکلوژن‌ها نشون‌دهنده این هستن که سنگ تحت بهسازی حرارتی قرار گرفته.

• مثلاً:

  • Silk که ذوب می شود و حالت “ذوب جزئی” پیدا می کند.

  • شکاف‌هایی که حباب‌های ریز در آن‌ها رویت می شود.

📌 اهمیت بررسی اینکلوژن‌ها در گوهرشناسی :

❤️ اینکلوژن‌ها در یاقوت قرمز (Ruby Inclusions)

یاقوت قرمز، از خانواده کراندوم (Corundum)، یکی از باارزش‌ترین سنگ‌های قیمتی جهان است که به دلیل رنگ غنی و درخشان خود مورد توجه است. همانند دیگر سنگ‌های طبیعی، درون‌گیرها در یاقوت می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره منشأ، طبیعی یا سنتتیک بودن و همچنین فرآوری‌های احتمالی آن ارائه دهند.

✳️ انواع رایج اینکلوژن‌ها در یاقوت قرمز:

🧪 اهمیت اینکلوژن‌ها در شناسایی یاقوت در گوهرشناسی :

• وجود ابریشم (روتیل) می‌تواند نشان‌دهنده‌ی منشأ طبیعی و نبود بهسازی حرارتی باشد.
• یاقوت‌های بهسازی‌شده با پرکننده‌های شیشه‌ای دارای شکستگی‌هایی هستند که رنگین‌کمانی یا براق به نظر می‌رسند.
• برخی اینکلوژن‌ها در یاقوت سنتتیک (مثلاً ساخته‌شده با روش شعله‌ای یا فلاکس) الگوهای رشد خاص یا حباب‌هایی دارند که از نمونه‌های طبیعی متمایز است.

💙 اینکلوژن‌ها در یاقوت کبود (Sapphire Inclusions)

یاقوت کبود، همانند یاقوت قرمز، نوعی کروندوم است و به دلیل طیف گسترده رنگ‌هایش (آبی، صورتی، سبز، بنفش و …) ارزشمند و محبوب است. بررسی اینکلوژن‌های درون یاقوت کبود نقش مهمی در تعیین طبیعی یا سنتتیک بودن آن دارد.

✳️ انواع رایج اینکلوژن‌ها در یاقوت کبود:

🧪 نقش اینکلوژن‌ها در شناسایی یاقوت کبود در گوهرشناسی :

• ابریشم منظم و هم‌راستا اغلب نشانه‌ای از سافایر طبیعی کشمیر است.
• وجود حباب‌های گرد و ساختارهای موج‌دار، نشانه سافایر سنتتیک (عمدتاً تولید روش شعله‌ای) است.
• خطوط رشد قوس‌دار اغلب در سافایرهای فلاکس-گروئن رویت می‌شود.

خوانده و نتیجه گیری شده توسط تیم ابزار نوین از مقالات موسسه GIA