اینکلوژن‌های خانواده کروندوم (یاقوت)
اینکلوژن‌های خانواده کروندوم (یاقوت)
اینکلوژن‌های خانواده کروندوم (یاقوت) : Inclusions یا درون‌گیرها مواد خارجی یا نقص‌هایی هستند که در طی فرآیند شکل‌گیری بلور، درون ساختار آن شکل میگیرند. این درون‌گیرها می‌تونن طبیعی، مصنوعی یا حتی ناشی از بهسازی‌ها باشن.
💎 مهم‌ترین انواع اینکلوژن‌ها در کروندوم‌ها در گوهرشناسی:
1. ابریشم روتیلی (Silk)
-
شامل رشته‌های نازک و ریز از روتایل (TiO₂) هست.
-
به شکل موازی یا متقاطع داخل سنگ پراکنده می‌شن.
-
در نور شدید رویت می‌شن و می‌تونن باعث پدیده ستاره‌ای (آسترئیسم) بشن.
-
در یاقوت‌های برمه‌ای و برخی یاقوت‌های کبود به‌وضوح دیده می‌شن.
2. کریستال‌های جامد (Solid Crystals) در گوهرشناسی
-
کریستال‌های ریز از مواد معدنی دیگر که در حین رشد بلور وارد آن شده‌اند.
-
مثلاً:
-
اسپینل
-
زیرکن
-
کالسیت
-
روتایل
-
3. مراکز رشد (Growth Zoning)
-
نوارهای رنگی یا شفاف و مات در سنگ که نشان‌دهنده مراحل مختلف رشد بلور هستن.
-
این پدیده معمولاً در یاقوت کبود رویت می‌شه.
-
شکل‌های زاویه‌دار، گاه به شکل شش‌ضلعی، نشون‌دهنده رشد طبیعی هستن.
4. درون‌گیرهای مایع (Liquid Inclusions) در گوهرشناسی
-
شامل حباب‌های ریز مایع یا گاز هستن.
-
گاهی سه‌فازی هستن (مایع، گاز و جامد) و منشأ طبیعی سنگ رو تأیید می‌کنن.
5. ترک‌های پرشده یا هیلینگ ترک‌ها (Healing Fractures)
-
ترک‌هایی که به‌صورت طبیعی ترمیم شده‌اند و نشون‌دهنده قدمت سنگ یا فشارهای زمین‌شناسی‌اند.
-
در برخی موارد، از این ترک‌ها برای بهسازی هم استفاده می‌شه (پر کردن با شیشه یا سرب).
6. درون‌گیرهای ناشی از حرارت‌دهی (Heat Treatment Indicators) در گوهرشناسی
-
گاهی اینکلوژن‌ها نشون‌دهنده این هستن که سنگ تحت بهسازی حرارتی قرار گرفته.
-
مثلاً:
-
Silk که ذوب می شود و حالت “ذوب جزئی” پیدا می کند.
-
شکاف‌هایی که حباب‌های ریز در آن‌ها رویت می شود.
-
📌 اهمیت بررسی اینکلوژن‌ها در گوهرشناسی :
| کاربرد | اهمیت |
|---|---|
| تشخیص طبیعی یا سنتتیک بودن | بعضی اینکلوژن‌ها فقط در سنگ‌های طبیعی وجود دارن. |
| تشخیص بهسازی | حرارت‌دهی، پر کردن با شیشه یا مواد دیگر مشخص می‌شن. |
| منشأ جغرافیایی | مثلاً ابریشم روتایل منظم در یاقوت برمه‌ای شایع‌تره. |
| ارزش‌گذاری | سنگ‌هایی با اینکلوژن‌های زیبا یا کم‌تر، معمولاً گران‌تر هستن. |
❤️ اینکلوژن‌ها در یاقوت قرمز (Ruby Inclusions)
یاقوت قرمز، از خانواده کراندوم (Corundum)، یکی از باارزش‌ترین سنگ‌های قیمتی جهان است که به دلیل رنگ غنی و درخشان خود مورد توجه است. همانند دیگر سنگ‌های طبیعی، درون‌گیرها در یاقوت می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره منشأ، طبیعی یا سنتتیک بودن و همچنین فرآوری‌های احتمالی آن ارائه دهند.
✳️ انواع رایج اینکلوژن‌ها در یاقوت قرمز:
| نوع اینکلوژن | توضیح | منشأ شایع |
|---|---|---|
| ابریشم (Silk) | رشته‌های روتیل بسیار ریز که به صورت ابری یا بافت‌دار دیده می‌شوند | برمه (میانمار) |
| کریستال‌های محبوس | بلورهای دیگر مانند اسپینل، زیرکن یا کلسیت | تمامی منابع |
| شکستگی‌های پر شده | ترک‌هایی که با شیشه یا سرب پر شده‌اند برای افزایش شفافیت | تایلند، ویتنام |
| تجمع نقطه‌ای (Pinpoints) | نقاط کوچک روشن یا تیره که ممکن است پراکنده یا خوشه‌ای باشند | تمامی منابع |
| درون‌گیرهای جریان‌مانند | ساختارهایی که در اثر جریان مذاب یا گاز در هنگام رشد بلور ایجاد شده‌اند | موزامبیک، ماداگاسکار |
🧪 اهمیت اینکلوژن‌ها در شناسایی یاقوت در گوهرشناسی :
- وجود ابریشم (روتیل) می‌تواند نشان‌دهنده‌ی منشأ طبیعی و نبود بهسازی حرارتی باشد.
- یاقوت‌های بهسازی‌شده با پرکننده‌های شیشه‌ای دارای شکستگی‌هایی هستند که رنگین‌کمانی یا براق به نظر می‌رسند.
- برخی اینکلوژن‌ها در یاقوت سنتتیک (مثلاً ساخته‌شده با روش شعله‌ای یا فلاکس) الگوهای رشد خاص یا حباب‌هایی دارند که از نمونه‌های طبیعی متمایز است.
💙 اینکلوژن‌ها در یاقوت کبود (Sapphire Inclusions)
یاقوت کبود، همانند یاقوت قرمز، نوعی کراندوم است و به دلیل طیف گسترده رنگ‌هایش (آبی، صورتی، سبز، بنفش و …) ارزشمند و محبوب است. بررسی اینکلوژن‌های درون یاقوت کبود نقش مهمی در تعیین طبیعی یا سنتتیک بودن آن دارد.
✳️ انواع رایج اینکلوژن‌ها در یاقوت کبود:
| نوع اینکلوژن | توضیح | منشأ شایع |
| ابریشم (Silk) | رشته‌های روتیل ظریف به شکل شبکه‌ای یا ستاره‌ای | کشمیر، سریلانکا |
| ذرات ابرمانند (Clouds) | مجموعه‌ای از نقطه‌های ریز که ظاهری ابری یا مه‌آلود ایجاد می‌کنند | استرالیا، ماداگاسکار |
| کانال‌های رشد | ساختارهای باریک و مستقیم که در راستای رشد بلور شکل گرفته‌اند | تایلند، کلمبیا |
| حباب‌های گاز | اغلب در سافایر سنتتیک دیده می‌شوند | روش شعله‌ای |
| درون‌گیرهای معدنی (کریستال‌ها) | بلورهای دیگر مانند زیرکن، اسپینل، یا نفلین | سریلانکا، تانزانیا |
🧪 نقش اینکلوژن‌ها در شناسایی یاقوت کبود در گوهرشناسی :
- ابریشم منظم و هم‌راستا اغلب نشانه‌ای از سافایر طبیعی کشمیر است.
- وجود حباب‌های گرد و ساختارهای موج‌دار، نشانه سافایر سنتتیک (عمدتاً تولید روش شعله‌ای) است.
- خطوط رشد قوس‌دار اغلب در سافایرهای فلاکس-گروئن رویت می‌شود.
اولین دیدگاه را ثبت کنید