دستگاه التراسونیک (جرم زدا)

در طلا و جواهرسازی

دستگاه التراسونیک (جرم زدا) یکی از سریع‌ترین و ایمن‌ترین روش‌ها برای تمیزکاری حرفه‌ای طلا، نقره و قطعات ظریف است. این دستگاه با تولید امواج فراصوت در مایع، پدیده‌ای به نام کاویتاسیون ایجاد می‌کند؛ حباب‌های ریزِ پرانرژی آلودگی، چربی و خمیر پولیش را از روی سطح و حتی شکاف‌های میکرونی جدا می‌کنند—جایی که برس و پارچه دسترسی ندارند.

نحوه کار و اجزای اصلی دستگاه التراسونیک (جرم زدا)

• مخزن استیل: مقاوم در برابر مواد شوینده و رسانای مناسب امواج.
• مبدل‌های فراصوت (ترانسدیوسر): تولیدکننده ارتعاشات با فرکانس بالا (معمولاً 28–40 kHz برای کارگاه‌ها).
• گرم‌کن و ترموستات: افزایش کارایی شویندگی در دمای معمولاً 40–60°C.
• تایمر: کنترل زمان چرخه (از 1 تا 10 دقیقه متناسب با آلودگی).
• سبد/استند: برای قرارگیری قطعه بدون تماس مستقیم با کف مخزن.

چه قطعاتی مناسب التراسونیک هستند؟

• طلا و پلاتین: ایمن و نتیجه بسیار درخشان، به‌ویژه پس از پولیش.
• نقره: مناسب؛ در صورت سیاه‌شدگی شدید بهتر است از محلول‌های مخصوص نقره استفاده شود.
• گالری‌ها و قطعات ظریف: پاکسازی شیارها، چنگ‌ها و شبکه‌های ریز.

هشدار درباره برخی سنگ‌ها و اتصالات: مروارید، فیروزه، مرجان، اوپال، کهربا، لاجورد، مالاکیت و زمردهای پرشده با روغن/رزین برای التراسونیک مناسب نیستند. همچنین قطعاتی با ترک یا چسب‌های حساس به حرارت/آب را داخل دستگاه قرار ندهید.

راهنمای سریع تنظیمات مناسب جواهرسازی

توجه: مقادیر فوق عمومی هستند؛ همواره طبق برگه راهنمای دستگاه و شوینده عمل کنید.

مراحل تمیزکاری استاندارد

1. پیش‌تمیزکاری: گردوغبار و خمیر پولیشِ ضخیم را با برس نرم یا آب ولرم بگیرید.
2. پر کردن مخزن: با آب مقطر/آب تصفیه‌شده و افزودن شوینده تخصصی طبق نسبت توصیه‌شده.
3. زدن حباب‌های محلول (Degas): 2–3 دقیقه دستگاه را بدون قطعه روشن کنید تا هوا از محلول خارج شود.
4. قرار دادن قطعات: داخل سبد؛ قطعات با هم تماس نداشته باشند.
5. تنظیم دما و زمان: مطابق جدول بالا/راهنما؛ پس از پایان چرخه، قطعات را آب‌کشی کنید.
6. خشک‌کردن: با هوای فشرده یا پارچه بدون پرز؛ سپس در صورت نیاز مرحله آبکاری/پولیش نهایی.

مواد و محلول‌های دستگاه التراسونیک (جرم زدا)

• شامپو التراسونیک 500 میلی‌لیتری محک – شوینده تخصصیِ ایمن برای طلا/نقره.
• شامپو التراسونیک 1 لیتری محک – صرفه اقتصادی برای کارگاه.
• طلاپاک محک – افزایش درخشش طلا پس از شست‌وشو در جواهرسازی.
• نقره‌پاک محک – حذف تیرگی نقره‌ها (پس از/به‌جای التراسونیک).
• ذوغاب محک – پاک‌سازی رسوبات خاص قبل از شست‌وشوی نهایی.
• سبد و استند استیل التراسونیک – برای جلوگیری از تماس مستقیم با کف مخزن.
• لیوان شیمیایی (Beaker) و استند دوگانه – تمیزکاری انتخابی با چند محلول هم‌زمان.

نکات ایمنی و نگهداری

• هرگز محلول‌های حاوی کلر/آمونیاک قوی را در مخزن استیل گرم استفاده نکنید.
• مخزن همیشه حداقل تا حداقل‌سطح پر باشد؛ کارکرد خشک به مبدل‌ها آسیب می‌زند.
• پس از هر شیفت جواهرسازی، محلول کثیف را تعویض و مخزن را آب‌کشی کنید.
• برای سنگ‌های حساس (مروارید، اوپال، فیروزه و…) از روش‌های دستیِ ملایم استفاده کنید.
• پیش از شست‌وشو، استحکام چنگ‌ها/لحیم‌ها را بررسی کنید تا سنگ یا قطعه جدا نشود.

رفع عیب‌های رایج در جواهرسازی

• تمیز نشدن کافی: نسبت شوینده، دما یا زمان را افزایش دهید؛ مرحله Degas را انجام دهید.
• رد آب/لکه پس از خشک شدن: از آب مقطر استفاده کنید و در پایان با هوای فشرده خشک کنید.
• صدای غیرعادی: سطح مایع را چک کنید؛ دستگاه را روی سطح کاملاً تراز بگذارید.

با رعایت تنظیمات درست و استفاده از شوینده‌های تخصصی، دستگاه التراسونیک به‌سرعت درخشندگی حرفه‌ای را به قطعات شما برمی‌گرداند و زمان تمیزکاری کارگاه را به‌طور محسوس کاهش می‌دهد.