کاروینگ:حکاکی روی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی

کاروینگ carving یا حکاکی روی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی یکی از حرفه های رشته طلا و جواهر سازی است. این حرفه یکی از هنرهای صنایع دستی است که توجه خیلی از مردم را به خود جلب کرده و علاقه مندان زیادی دارد. در حال حاضر از حکاکی و نقش برجسته کاری به دلیل بازده اقتصادی  بالا  و امکان ایجاد کارآفرینی و اشتغال با سرعت بسیار بالایی در حال گسترش است. حکاکی بر روی نگین های زیبا و با ارزش از رونق بسیار بالایی نزد مردم برخوردار است. بطوریکه حکاکی هایی که با خط خوش و با ظرافت بیشتری تولید می شد به راحتی مورد استقبال عموم واقع می شد.

توضیح بیشتر :

کاروینگ به شکلهای مختلف قابل ترجمه است. بسته به سبک و تکنیک می توان واژه هایی مانند حکاکی، حجم تراشی و امثال آن را به کار برد. در کل و در معنای عام آن “کنده کاری” می نامند. جسته و گریخته در برخی ترجمه ها، هرچند نه در معنای عام آن، استفاده می شود. رویین پاکبار در مقابل واژه carving در کتاب فرهنگ اصطلاحات هنری و اعلام هنرمندان، انتشارت فرهنگ معاصر، نیز همین کلمه و نیز تراش دهی را پیشنهاد کرده است.

حک کردن مواردی چون چهره افراد مورد علاقه، چهره افراد معروف جهان، اشکال اسطوره ای، لوگوی شرکت ها، آرم باشگاه یا ماشین مورد علاقه، روی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی نه تنها در گذشته توجه بشر را به خود جلب کرده، بلکه یکی از علایق امروز مردم جهان است. چرا که علاوه بر استفاده از زیبائی، خواص درمانی و روحانی سنگهای قیمتی می توانند از شکل های مورد علاقه خود نیز بهره مند شوند. استفاده از لوگوی ساخته شده از سنگهای نیمه قیمتی به جای لوگوهای فلزی ارزان قیمت مورد استقبال می باشد. در شرکت ها، بانک ها و غیره بسیار مورد توجه صاحبان برندهای معتبر جهان گردیده است.

در مقوله تراش گوهر سبک ها و تکنیک های مختلفی وجود دارد اما در مجموع و به طور خلاصه مسیری که یک سنگ راف یا خام طی می کند تا نام گوهر به خود بگیرد را می توان به این شکل نشان داد:

کَبینگ

• مهره ها و کابوشن
• کاروینگ

تراش فست

• فست تخت
• فست منحنی

برای تراش کاروینگ انتخاب سنگ مناسب و با کیفیت بسیار مهم است. این اهمیت از چند لحاظ قابل بررسی است. قبل از آن باید یاد آور شد که قبل از شروع تراش سنگ دو مورد پیش رو هنرمند قرار دارد: یکی انتخاب سنگی که ایده شما بر آن بنشیند و یا ایده ای که با سنگی که در دست دارید همخوان و مناسب باشد. در مجموع برای کنده کاری هیچ قانون مشخص برای دنبال کردن و  هیچ پیش فرضی وجود ندارد. هرچند شما از ابزارهای مشخصی با روش خاص آن ابزار استفاده می کنید و یا با شناختی که نسبت به رفتار سنگ دارید عمل می کنید (در تکنیک) ولی در فرم همه چیز آزاد است.

سنگ های مورد استفاده در کاروینگ carving

اصل اساسی در کنده کاری سنگ های قیمتی استفاده از متریال و سنگ مناسب است. سنگ باید بدون ترک و حفره باشد. سنگهای سخت و غیر شکننده بسیار مطلوب هستند. با این حال سنگ های مناسب دیگری هم هستند مانند: جاسپر، عقیق، هاولیت، تراورتن، سرپانتین، رودونیت، چرت، کوارتز، رودونیت، اوبسیدین، اوپال و …

کاروینگ (carving) :

واژه کاروینگ به معنای حکاکی یا کنده کاری (پیکرتراشی) است. در تراش کاروینگ ، گوهر تراش اختیار دارد هرگونه که تمایل دارد سنگ مورد نظر را بتراشد. اشکالی چون گل، پروانه، ماهی و امثال هم از جمله تراش های کاروینگ به شمار می روند. این گونه تراش ها اغلب بنا به شرایط ظاهری سنگ و ایده گوهرتراش، روی سنگهای نیمه قیمتی انجام میگردد. در صورتیکه فرایند تراش، به درستی و با دقت بالا انجام گیرد، ارزش افزوده سنگ نیمه قیمتی مذکور از حد تصور خارج خواهد شد

روش Intaglio Carving یا حکاکی (پیکرتراشی) بر روی گوهر

این روش به صورت معمول در غرب رواج داشته و بر روی گوهرهای نیمه قیمتی و با ابعاد نسبتا کوچک انجام می‌شده است. در روش فوق به طور معمول تصویر یا نوشته در یک طرف گوهر حک می شود. طرح نهایی به صورت فرو رفته است. در اصطلاح به این روش کنده‌کاری یا Negative Relief می گویند.

خوش نویسی روی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی

خوش نویسی به تنهایی هنری زیبا و چشم نواز محسوب می گردد و با خوشنویسی روی سنگهای قیمتی علاوه بر افزودن بر زیبائی های سنگ جواهر، در صورتیکه فرایند خوشنویسی هنرمندانه انجام گیرد، یک کار کاملا هنری خلق خواهد شد. نوشتن نام افراد، سال یا ماه تولد، سالگرد ازدواج، دعاهای دینی و اسماء متبرکه روی سنگهای قیمتی علاوه بر خواص ذاتی سنگ ها، بر خواص روحانی و درمانی جواهرات نیز خواهد افزود. انجام این هنر نیاز به ابزارهای پیشرفته یا کارگاهی بزرگ ندارد، در صورتیکه از لحاظ هنری و اقتصادی می تواند ارزش افزوده خوبی را برای هنرمند فراهم آورد.

حکاکی (carving) پیکرتراشی

حکاکی بر روی گوهرها از جمله هنرهای لوکس دوران باستان به شمار میرود. خاور نزدیک از اولین سرزمینهای ابداع کننده این هنر است. همچون مهرهای استوانه ای (Cylinder Seals) که در سرزمینهای آشور و قبرس و دیگر فرهنگها مورد استفاده قرار میگرفتند. تصویر اینگونه مهرها زمانی مشخص میشود که بر روی سطح صافی از گِل رُس مرطوب غلتانده شوند.

علاوه بر این، در زمانی که هنوز امضاء ابداع نشده بود، مهر شخصی بر روی سنگ انگشتر حکاکی می شد و مورد استفاده قرار می گرفت. استفاده از اینگونه مهرها به دوران یونان باستان برمیگردد. برای ساخت اینگونه انگشترها، معمولاً از سنگهای خانواده کلسدونی، مانند انیکس،کارنلین و عقیق استفاده میشده است.
در دوران باستان، حکاکی (پیکرتراشی) بر روی سنگها به منظور ساخت انواع کتیبه نیز انجام میشده است. به هر گونه نوشته ی حک شده روی سنگ برای ثبت واقعه تاریخی یا وضع یک قانون کتیبه گفته میشود. از دیگر موارد کنده کاری میتوان به انواع دعاها و طلسم ها اشاره کرد.

برای کنده کاری  carving  (پیکرتراشی) روی گوهرها ، معمولاً از پودر سنگی با سختی بالاتر برای صیقل دادن به همراه قلمهای مخصوص که روی ماشین تراش نصب میشود ، استفاده میکنند. از سنگهایی که به عنوان پودرساینده استفاده می شود می توان سنگ Emery را نام برد. در قدیم به جای ماشین های تراش ،از قلمهای دستی استفاده میکردند و به همین دلیل از دقت کار کاسته می شد.
به طور کلی امروزه با روشهای جدید روی هر سنگی میتوان کنده کاری کرد. متداولترین سنگ ها برای انجام پیکرتراشی یا حکاکی carving ، گونه های خانواده کلسدونی از جمله انیکس،کارنلین و عقیق، خانواده ی کوارتز همانند امتیست،سیترین و کوارتز بیرنگ، کهربا و انواع جدید شیشه و پلاستیک اشاره نمود.

Cameo Carving :

در این روش لایه های اضافی از اطراف نقش مورد نظر برداشته می شوند به طوریکه نقش مورد نظر به صورت یک برجستگی روی سنگ باقی میماند. ازاین رو به این روش برجسته کاری (Positive Relief) میگویند.

چگونگی حکاکی (کاروینگ) و پیکرتراشی روی سنگهای قیمتی :

دو رشته فست و دامله را گوهر تراشان در هم ادغام کردند. آنها تصمیم به ایجاد تراش بلورهای قابل فست با استفاده از تکنیک های دامله و بالعکس، اضافه کردن کانال های ویژه، تونل ها، اثرات کاوی بشقابی (dish effects)، ترازه (plateaus)، و بدیعه های پله ای کردند. این نوآوری ها به سرعت دنیای گوهر تراشی را گرفت و تراش فانتزی از آن زمان به روی کار آمد.

اولین تراش دهنده سنگ قیمتی به صورت فانتزی، یک گوهر تراش آلمانی به نام برند مونشتاینر(Bernd Munsteiner) است. دنیای گوهر تراشی در پذیرش طرح های هندسی و منحصر به فرد او، کند بود. اما پس از گذشت زمان اندکی این نوع تراش با اقبال روبرو شد. زیرا سنگ هایی که با تراش فانتزی تراشیده می شدند، زیبایی بصری زیادی داشتند و همینطور تراششان نیز آسان تر بود.

تراش طرح فانتزی

در واقع این کار راحت تر از تراش دامله یا تراش فست سنتی است. قطعه ای از سنگ قیمتی (گوهر) را انتخاب کنید. بهتر است مواد نرمتر را بتراشید. زیرا پیش پولیش و پولیشِ بسیاری از الگوهای پیچیده ای که تراش فانتزی را تشکیل می دهند می تواند مشکل باشد. آن را با دست روی یک صفحه یا چرخ زبر شکل دهید (زبری هیچوقت از گرید 180 کمتر نیست!).

بدین صورت که ابتدا سنگ را بر روی چوبی که به آن داپ کردن گفته می شود، سوار می کنیم. سپس آن را بر روی دیسک تراش قرار می دهیم و اقدام به تراش سنگ به شکل مورد نظر می کنیم. مرحله نهایی مرحله پولیش است. در این مرحله اقدام به پولیش کردن تمامی سنگ می کنیم.

تراش فانتزی اثر هنری روی لبه های تیز و یا بطور منحصر به فرد چرخ کاربید سیلیکون تراش خورده هستند. چرخهای الماس برای سنگزنی و تمام کردن سریع، فوق العاده هستند. برای مجراسازی و ترازه شدن، تقریبا بی فایده اند چون نمی توان آنها را صاف کرد و جلا داد- و بیشتر چرخهای الماس هیچ لبه کناری برای کار کردن ندارند.