بهسازی گوهرسنگ ها به چه معناست؟

بهسازی گوهرسنگ ها به چه معناست؟ :  به عملی میگویند که باعث زیبایی از لحاظ رنگ و پاکی و مقاومت سنگ می شود. به مجموعه‌ای از فرآیندها و تکنیک‌ها می گویند که برای بهبود کیفیت، زیبایی از لحاظ رنگی و پاکی، و دوام  سنگ‌ های قیمتی و سنگ نیمه‌ قیمتی به کار می‌رود.

تاریخچه بهسازی

تاریخچه بهسازی سنگ‌های قیمتی به دوران‌های بسیار دور بازمی‌گردد. فرآوری و بهسازی این سنگ‌ها برای افزایش ارزش آنها از زمان‌های باستان انجام می‌شده است.

در مقبره King Tut، جواهراتی یافت شد که شامل سنگ کارنالینی بود. روش بهسازی حرارتی به حدود 1300 سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. پلینی بزرگ (23-79 بعد از میلاد مسیح) در کتاب خود به نام ‘تاریخ طبیعی’. روش‌های مختلفی از جمله oiling و dying سنگ‌ها را توضیح داده است.

دانشمند ایتالیایی، Camillus Leonardus، در کتاب خود با نام ‘ آینه و سنگ‌ها’ که در سال 1502 میلادی منتشر شده، روش‌هایی برای تشخیص سنگ‌های بهسازی شده ارائه کرده است.

در سال 1932 میلادی، مقاله‌ای منتشر شد که 14 روش بهسازی حرارتی را معرفی کرده است.ما در این مقاله بررس چند تا از روش های یهسازی می پردازیم.

به عملی میگویند که باعث زیبایی از لحاظ رنگ و پاکی و مقاومت سنگ می شود. بهسازی سنگ به مجموعه‌ای از فرآیندها و تکنیک‌ها می گویند که برای بهبود کیفیت، زیبایی از لحاظ رنگی و پاکی، و دوام  سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی به کار می‌رود.

این فرآیندها می‌توانند شامل حرارت دهی، پر کردن ترک‌ها با شیشه، نفوذ مواد رنگی، و دیگر روش‌های مشابه باشند.

هدف اصلی از بهسازی سنگ‌ها، افزایش شفافیت، رنگ، و استحکام آنهاست تا بتوانند در بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی ارزش بیشتری پیدا کنند. این تکنیک‌هاروی سنگ‌های طبیعی بلکه روی سنگ‌های مصنوعی نیز اعمال می‌شوند تا ویژگی‌های مشابه با سنگ‌های طبیعی ایجاد کنند.

انواع روشهای بهسازی شامل:

– گرمادهی heating

– پرتوافکنی irradiating

– پوشاندن سطح سنگ با روغن waxing

– رنگ کردن dying

– رنگ بری bleaching

– اشباع سازی  impregnation

– حجیم کردن سنگ با روغن oiling

– پر کردن filling

– سوراخ کردن با لیزر laser drilling

– دیفیوژن Diffusion

– پوشاندن سطح سنگ coating

حرارت دهی Heating

یکی از مهمترین و متنوع ترین روش های بهسازی است .با توجه به نوع سنگ درجه حرارت بسیار متنوع می باشد و از حرارت نزدیک به نقطه ذوب سنگ تا درجه حرارت تابش خورشید را در بر میگیرد.

حضور و یا عدم حضور اکسیژن و میزان فشار از  عوامل قابل توجه ای می باشند. دو گروه عمده سنگهای گرانبها تحت بهسازی حرارتی قرار نمیگیرند:

1- سنگهای حساس در برابر حرارت مانند اپال، آپاتیت، مروارید و فیروزه

2- آن دسته از سنگها که تحت تاثیر حرارت تغییر محسوسی نمیکنند و یا اینکه حرارت دهی آنها مقرون به صرفه نیست مانند گارنت،اسپینل، کریزوبریل، ایولیت، پریدوتیت، یشم، سنگ ماه، سنگ خورشید.

از میان انواع سنگهایی که مورد بهسازی حرارتی قرار می گیرند می توان به  کهربا (آمبر) اشاره کرد:

آمبر به سه علت اساسی حرارت دهی می شود: 1- تیره تر شدن رنگ آن 2- افزایش پاکی و شفافیت 3- افزودن ترکهای استرسی

حرارت بکار گیری در این نوع بهسازی درجه پایین می باشد. زیرا که درجه حرارت بالا موجب سوختگی و یا ذوب سنگ می شود. برای افزایش میزان پاکی کهربا را درون روغن مخصوصی حرارت می دهند.

جهت ایجاد ترکهای استرسی کهربای مورد بهسازی حرارتی را به سرعت درون مایع سردی می اندازند آنرا سریع سرد می کنند.

کهربای حاوی  ترک ها به این روش را Sun spangles Amber  می گویند.

پرتوافکنی Irradiation

پس از گرمادهی یکی از رایجترین روش های بهسازی جواهرات ، پرتوافکنی است. اغلب سنگهای مورد بهسازی به این روش به غیر از الماس قابل تشخیص نمی باشند. روش های متنوعی در این نوع بهسازی وجود دارد .جدیدترین آنها پرتوافکنی به کمک اشعه آلفا است .

امروزه اشعه بتا توسط شتابدهنده های خطی و نوترون توسط راکتورهای هسته ای و اشعه گاما از منابع کبالت رادیواکتیوی تورباید میشوند. در پروسه پرتوافکنی  مانند بهسازی حرارتی عامل زمان نیز بسیار تعیین کننده می باشد .

با توجه به گوناگونی ترکیب شیمیایی سنگها ممکن است پرتوافکنی به دنبال مراحل گرمادهی صورت پذیرد  که در این صورت طیف وسیعی از نتایج قابل بررسی میباشد.

از میان انواع سنگهایی که مورد بهسازی نوع پرتو افکنی قرار می گیرند می توان به  مروارید اشاره کرد:

یکی از روش های بهسازی مروارید که برای تغییر رنگ مرواریدهای پرورشی به کار میرود ، استفاده از اشعه گاما میباشد که تاثیر متفاوتی بر روی مروارید پرورشی آب شور و شیرین دارد.

هنگامی که  مرواریدهای آب شور مانند آکویا، پرتوافکنی میشوند هسته آنها  تیره رنگ میشود که باعث می‌شود  مروارید به رنگ خاکستری یا خاکستری-آبی دیده شود.

پرتوافکنی بر مرواریدهای آب شیرین بر روی لایه ای ناکری Nacre تاثیر می گذارد و رنگ آنرا به نقره ای، طلایی، سیاه و حتی چند رنگ(رنگارنگ)  تبدیل میکند و رنگ های حاصله به شدت متالیک هستند. بهسازی در هردو نوع مروارید دائمی می‌باشد.

روش های دیگر در مقالات آینده خدمت شما عزیزان ارائه خواهد شد.

Filling (پر کردن):