اسیدها

اسیدها را می‌شناسید؟ اسید ها در برخی از غذاهایی که می‌خوریم بسیار رایج هستند. مرکبات مانند پرتغال و لیمو حاوی اسید سیتریک و اسید اسکوربیک هستند که بیشتر به‌عنوان ویتامین c شناخته می‌شوند. نوشابه‌های گازدار حاوی اسید فسفریک هستند. سرکه حاوی اسید استیک است. معده شما از اسید کلریدریک برای هضم غذا استفاده می‌کند. درواقع اسید یک مولکول یا یون هیدروژن مثبت است که قادر به از دست دادن یک پروتون یا +H خود و تشکیل پیوند کووالانسی با یک جفت الکترون است. اسید ها به دلیل خواص محلول‌های آبی آن‌ها که در زیر ذکرشده است، طبقه متمایزی برای خود تشکیل داده‌اند:

1. محلول‌های آبی الکترولیت هستند، به این معنی که جریان الکتریکی را هدایت می‌کنند. برخی از اسید ها الکترولیت قوی هستند زیرا در آب کاملاً یونیزه شده و یون‌های زیادی تولید می‌کنند. سایر اسید ها الکترولیت‌های ضعیفی هستند که در صورت حل شدن در آب عمدتاً به شکل غیر یونیزه وجود دارند.
2.  مزه ترش دارند. لیمو، سرکه و پرتغال همگی حاوی اسید هستند.
3.  نشان‌دهنده تغییر رنگ برخی اسید ها و بازهای دیگر هستند. دو شاخص متداول عبارت‌اند از لیکوموس و فنل فتالئین. لیکوموس آبی در حضور یک اسید قرمز می‌شود درحالی‌که فنل فتالئین بی‌رنگ می‌شود.
4.  با فلزات فعال واکنش داده و گاز هیدروژن تولید می‌کنند.
5.  با بازها واکنش داده و ترکیب نمکی و آب تولید می‌کنند. وقتی مول‌های مساوی از یک اسید و یک باز باهم ترکیب شوند، اسید توسط باز خنثی می‌شود. محصولات این واکنش یک ترکیب یونی است که برچسب آن نمک و آب است.

انواع اسیدها بر اساس قدرت

اسید ها بر اساس قدرت به دودسته اسید های قوی و اسید های ضعیف تقسیم‌بندی می‌شوند. این تقسیم‌بندی بر اساس پروتون‌هایی که به حلال آبی می‌دهند انجام می‌گیرد. قدرت یک اسید با ثابت تفکیک اسیدی بررسی می‌شود.

اگر اسید هنگامی‌که در حلالی حل شود، به‌طور کامل پروتون‌های خود را به حلال بدهد و کاملاً تفکیک شود، قوی است. در مقابل اگر اسید هنگام حل شدن در حلال، پروتون‌های خود را کاملاً به حلال ندهد و کاملاً تفکیک نشود، ضعیف است.

اسید های قوی تعادل را به سمت راست پیش می‌برند و ثابت تفکیک اسیدی بالایی دارند. این اسیدها بعد از یونش کامل در آب، یون هیدرونیوم تولید می‌کنند. از طرفی اسیدهای ضعیف ثابت تفکیک پایین‌تری دارند. همه‌ی اسید های آلی، اسید ضعیف هستند.

جدول انواع اسیدها

نام بردن از اسیدها از فهرست بندی بازها راحت‌تر است. در ادامه فهرستی رایج به همراه برخی از فرمول‌های شیمیایی آمده است.

اسید هیدروکلریک

اسیدکلریدریک یک اسید معدنی خورنده و قوی با مصارف صنعتی فراوان است. می‌توان از اسیدکلریدریک برای تهیه نمک‌های کلرید استفاده کرد. اسیدکلریدریک یک اسید قوی است زیرا کاملاً در آب تجزیه می‌شود.

اسید سولفوریک

سولفوریک اسید یک اسید معدنی قوی بسیار خورنده و یک دیپروتیک اسید است و دارای طیف وسیعی از کاربردها ازجمله استفاده در پاک‌کننده‌های اسیدی، به‌عنوان الکترولیت در باتری‌های سرب اسید و در مواد پاک‌کننده مختلف است.

همچنین یک ماده اصلی در صنایع شیمیایی است. ازآنجاکه هیدراتاسیون اسید سولفوریک ازنظر ترمودینامیکی مطلوب است، بسیار گرمازا است و میل آن به آب به‌اندازه کافی قوی است. ازاین‌رو اسید سولفوریک یک عامل خشک‌کننده عالی است.

اسید سولفوریک غلیظ دارای خاصیت خشک‌کنندگی بسیار قوی است و آب را از بین می‌برد. سولفوریک اسید در واکنش با اکثر فلزات با تولید گاز هیدروژن به‌عنوان یک اسید معمولی رفتار می‌کند.

اسید نیتریک

اسید نیتریک یک اسید معدنی بسیار خورنده است و همچنین معمولاً به‌عنوان یک عامل اکسیدکننده قوی استفاده می‌شود. معمولاً اسید نیتریک در دمای محیط یک اسید قوی تلقی می‌شود. اسید نیتریک با اکثر فلزات واکنش نشان می‌دهد. اما جزئیات به غلظت اسیدها و ماهیت فلز بستگی دارد.

اسید نیتریک رقیق در واکنش با اکثر فلزات مانند یک اسید معمولی عمل می‌کند.

اسید نیتریک یک اسید خورنده و یک عامل اکسیدکننده قوی است. خطر اصلی آن سوختگی شیمیایی است زیرا هیدرولیز اسید را با پروتئین‌ها (آمید) و چربی‌ها (استر) انجام می‌دهد که درنتیجه بافت‌های زنده را تجزیه می‌کند. اسید نیتریک غلیظ پوست انسان را به دلیل واکنش با کراتین زرد می‌کند.

کربنیک

یک ترکیب شیمیایی و نامی است که گاهی به محلول‌های دی‌اکسید کربن در آب (آب گازدار) می گویند. در زمین‌شناسی اسید کربنیک باعث حل شدن سنگ‌آهک و تولید بی‌کربنات کلسیم می‌شود که منجر به بسیاری از ویژگی‌های سنگ‌آهک مانند استالاکتیت‌ها و استالااگمیت‌ها می‌شود.

اسید کربنیک یک اسید پلی پروتیک و به‌ویژه دیپروتیک اسید. به این معنی که دارای دو پروتون است که ممکن است از مولکول مادر جدا شوند. هنگامی‌که دی‌اکسید کربن در آب حل می‌شود در تعادل شیمیایی، اسید کربنیک تولید می‌کند.

اسید فرمیک

اسید فرمیک ساده‌ترین اسید کربوکسیلیک است و یک واسطه مهم در سنتز شیمیایی است. از کلمه لاتین فرمیک به معنای مورچه به معنی جداسازی اولیه آن با تقطیر اجسام مورچه‌ها اشاره دارد.

اسید فرمیک به‌طور گسترده به‌عنوان فرمت باز مزدوج در طبیعت وجود دارد. این اسید با نام‌های جوهر مورچه و متانوئیک اسید نیز شناخته می‌شود. اسید فرمیک به‌راحتی با آب مخلوط می‌گردد. از این اسید در صنعت نساجی، دامداری، گندزدایی و جلوگیری از فساد مواد غذایی استفاده می‌گردد.

سیتریک

اسید سیتریک، یکی از مهمترین انواع اسیدها و اسید تری کربوکسیلیک آلی ضعیفی است که به‌طور طبیعی در مرکبات وجود دارد. یون سیترات یک واسطه در چرخه TCA است، یک مسیر متابولیکی مرکزی برای حیوانات، گیاهان و باکتری‎‌ها. ازآنجاکه یکی از قوی‌ترین اسید های خوراکی است، استفاده غالب از اسید سیتریک به‌عنوان طعم‌دهنده و نگه‌دارنده در غذا و نوشیدنی‌ها، به‌ویژه نوشابه‌ها استفاده می‌شود.

استیل سالیسیلیک اسید

استیل سالیسیلیک اسید که به آسپرین نیز معروف است، دارویی است که برای درمان درد، تب و التهاب استفاده می‌شود. آسپرین به شکل برگ درخت بید، حداقل 2400 سال است که برای اثرات سلامتی آن مورداستفاده قرار می‌گیرد. آسپرین یک ماده سفید، کریستالی و دارای اسید ضعیف است.

سخن پایانی

اسید هایی که در این مقاله با آن‌ها آشنا شدید کاربردهای زیادی دارند. آن‌ها با PH کمتر از 7 خاصیت خورندگی دارند. اغلب برای از بین بردن زنگ‌زدگی، به‌عنوان مکمل برای نوشیدنی‌ها و غذاها و همچنین کاتالیزورهای شیمیایی صنعتی و ارگانیک مورداستفاده قرار می‌گیرند. اسیدها موادی ترش‌مزه هستند که شناساگرها را تغییر رنگ داده و بازها را خنثی می‌کنند.